Hôm nay, lật giở tờ lịch, tôi chợt sững người: đã đúng năm mươi năm kể từ ngày ấy — ngày miền Nam rơi vào một giấc mộng dữ, không bao giờ còn tỉnh lại.
Năm mươi năm trước, cũng vào một ngày cuối tháng Tư, bầu trời Sài Gòn xám nặng như một lời tiên tri.
Không cần ai nói ra, trong từng hơi thở, từng nhịp tim, người ta đều biết: một điều khủng khiếp đang lặng lẽ kéo tới.
Không còi báo động.
Không tiếng súng vang trời.
Chỉ có một sự im lặng nghẹn ngào đến đáng sợ.
Người ta chạy. Người ta ôm lấy nhau trong những cái ôm vội vã. Người ta nhét chút tài sản cuối cùng vào những vali cũ kỹ, bỏ lại đằng sau cả một đời vun đắp.
Nhưng điều mà người ta không mang theo được, không kịp cứu lấy, chính là văn hóa, là tinh thần tự do của một miền Nam đã từng lấp lánh như ánh bình minh.
Trong lòng mỗi người là một cơn bão nhỏ.
Lo sợ.
Bàng hoàng.
Nghẹn ngào.
Không phải chỉ sợ mất đi nhà cửa hay tài sản.
Mà là sợ mất đi chính mình.
Sợ ánh mắt sẽ không còn được tự do ngước lên.
Sợ tiếng nói sẽ bị bóp nghẹt.
Sợ những bài ca, những trang sách, những khát vọng nhân văn bị nghiền nát dưới gót giày của những thế lực không biết gì về tự do.
Từ ngày ấy, con người sống trong một thế giới khác.
Một thế giới của im lặng, của nghi kỵ, của những nụ cười méo mó cố gắng che giấu nỗi hoang mang.
Bước chân người ta nặng nề hơn.
Giọng nói nhỏ hơn.
Giấc mơ ít dần đi, cho đến khi những ước mơ cũng hoá thành điều cấm kỵ.
Văn hóa miền Nam — nền văn hóa của sự khoan dung, của nhạc vàng, của thi ca, của ánh sáng tri thức — bị tước đoạt một cách không thương tiếc.
Bị bôi nhọ.
Bị thiêu hủy.
Bị chôn vùi dưới lớp bụi của những khẩu hiệu xa lạ.
Những bản nhạc từng ngân nga khắp phố phường chỉ còn vang lên khe khẽ trong những căn phòng đóng kín.
Những tập sách bị vội vã giấu dưới đáy rương, như những báu vật đang thoi thóp chờ một phép màu.
Hôm nay, năm mươi năm sau, bước giữa một thế giới đã khác, tôi vẫn nghe văng vẳng đâu đó tiếng thở dài rất khẽ —
Tiếng thở dài của những người đã chứng kiến ngày văn hóa của họ bị cưỡng đoạt, nhưng không thể làm gì hơn ngoài lặng lẽ đau.
Có những vết thương, không chảy máu, nhưng cứa vào lòng sâu hoắm.
Có những mất mát, không ai than khóc, nhưng hằn lại trên mặt đất như dấu chân lưu đày.
Và tôi biết, dù thời gian có dạy người ta quên, có phủ bụi lên mọi ký ức, thì trong tận cùng sâu thẳm trái tim những người từng sống, từng yêu, từng hy vọng — miền Nam ngày ấy vẫn là một phần thiêng liêng, không thể thay thế, không thể lãng quên.
Một ngày đã khuất.
Một thời đã mất.
Và một nỗi buồn… sẽ còn thở mãi trong lòng người, như tiếng gió lùa qua một cánh cửa cũ kỹ không bao giờ đóng lại được.
Chiều Tháng Tư
Có những ngày lặng lẽ qua mau,
Như giọt nắng trôi trên vòm lá úa,
Có những phố từng rộn ràng tiếng hát
Bỗng hóa im lìm như vết cắt thời gian.
Chiều tháng Tư, mây trôi rất ngỡ ngàng,
Gió chở theo mùi hoài niệm cũ,
Một miền Nam ngã vào cơn mộng dữ,
Những giấc mơ lặng lẽ trôi xa.
Người ôm nhau trong nỗi sợ nhạt nhòa,
Nghe tự do vỡ òa thành bụi cát,
Nghe từng trang sách, từng bài ca, từng ánh mắt
Tan vào chiều, như lá rụng cuối mùa.
Có ai còn nhớ cơn mưa Sài Gòn xưa?
Có ai còn thương tà áo trắng qua phố nhỏ?
Có ai còn nghe tiếng chuông trường ngân ngỏ
Gọi một thời... không thể trở về?
Chiều tháng Tư – lá rơi rất khẽ,
Nỗi đau mềm như khói nhạt cuối ngày,
Ai đứng đó, với trái tim nghiêng lệ,
Gọi về một thời... chưa kịp giã từ nhau.
Năm mươi năm đã trôi qua kể từ ngày những dòng người vội vã rời bỏ quê hương, kể từ ngày miền Nam thanh bình hóa thành một miền ký ức đầy tiếc thương.
Hôm nay, khi đứng giữa thinh lặng của thời gian, chúng ta cúi đầu tưởng niệm không chỉ những mất mát hữu hình, mà cả một nền văn hóa từng rực rỡ trong ánh sáng tự do — nền văn hóa đã bị vùi lấp, nhưng chưa bao giờ lụi tàn trong lòng những người còn biết nhớ, còn biết thương.
Sài Gòn, miền Nam — những tên gọi ấy, từ lâu đã không chỉ là địa danh, mà đã hóa thành một phần máu thịt của bao thế hệ.
Dù lịch sử có đổi thay, dù cuộc đời có cuốn con người theo bao ngả rẽ, thì trong sâu thẳm tâm hồn, vẫn còn đó những mùa nắng cũ, những tà áo trắng, những chiều tháng Tư rơi vỡ như lá úa.
Chúng ta, những người còn lại, nguyện giữ gìn ngọn lửa ấy —
Ngọn lửa của ký ức, của lòng biết ơn, của niềm tin vào cái đẹp chưa bao giờ tắt.
Xin gửi lời cảm ơn chân thành đến những độc giả đã lặng lẽ đồng hành, đã đọc đến những dòng cuối cùng của bài viết này.
Cảm ơn bạn đã cùng tôi bước chậm lại, để lắng nghe một tiếng thở dài của lịch sử, để cảm nhận một miền hương xưa thoảng nhẹ qua tim.
Nếu những lời này có thể chạm vào một ngăn ký ức sâu kín trong lòng bạn, nếu nó có thể nhắc lại một thời đã xa nhưng chưa bao giờ mất, thì đó là niềm an ủi lớn nhất đối với người viết.
Xin được trân trọng giữ gìn tất cả những gì đẹp đẽ mà thời gian có thể cuốn đi trên mặt đất, nhưng không bao giờ xóa được trong trái tim người nhớ thương.
Và xin nguyện, dù trong những ngày rất bình yên hay những ngày rất bão giông, chúng ta vẫn còn nắm tay nhau —
Đi qua tháng năm, đi qua giấc mơ, đi qua những mùa hoa rơi trong gió...
Cùng nhau gìn giữ một miền Nam bất diệt trong tâm hồn.
No comments:
Post a Comment