Hoa Trinh Nữ (Mimosa pudica)

Trên vệ cỏ ven đường hay lối mòn quê cũ, đôi khi ta bắt gặp những đóa hoa tím hồng như bông lông tơ, mong manh và e ấp – đó là hoa trinh nữ, hay còn gọi là hoa mắc cỡ. Chỉ cần một cái chạm nhẹ, lá khép lại ngượng ngùng, như thể đang thẹn thùng trước ánh nhìn vô tình của ai đó. Hoa không cần rực rỡ, chỉ cần dịu dàng, thế mà ai đã từng thấy, đều nhớ.

Tên “trinh nữ” chẳng phải ngẫu nhiên. Người xưa gọi vậy, bởi dáng hoa và cành lá như người con gái đoan trang, e ấp. Mỗi lần có cơn gió nhẹ thoảng qua, hoặc một cánh tay ai vô tình chạm phải, từng chiếc lá nhỏ khép lại, rụt rè như che giấu chút tình riêng, như giữ cho mình một cõi lặng thầm.

Dân gian Việt Nam còn truyền miệng một điển tích đầy chất thơ: Chuyện kể rằng ngày xưa có một cô gái con nhà hiền lương nết hạnh, giữ mình trong sạch, bị ép duyên phải gả cho người không yêu. Vì uất ức mà nàng qua đời. Nơi chôn nàng, mọc lên một loài cây lạ thân có gai, lá khép khi chạm vào, hoa nhỏ xinh e lệ. Người đời gọi đó là cây trinh nữ, để tưởng nhớ một tấm lòng son sắt.

Hoa trinh nữ không kiêu sa như hoa hồng, không thơm nồng như hoa lài, nhưng chính sự khiêm nhường và tính cách “biết giữ mình” ấy lại khiến người ta thương nhớ. Như một lời nhắn nhẹ nhàng: Dù sống giữa nắng gió, vẫn có thể giữ được nét tinh khôi.

Chính nét e ấp đầy duyên ấy đã đi vào âm nhạc qua nhạc phẩm bất hủ "Hoa Trinh Nữ" của nhạc sĩ Trần Thiện Thanh. Ông không chỉ viết nên một bài hát, mà còn khắc họa nên hình tượng một loài hoa bình dị mà thắm đượm hồn Việt, khiến bao người sau này viết thêm, nhớ thêm, và yêu thêm loài hoa nhỏ bé ấy.

E Ấp Giữa Đời

Mỏng manh sắc tím giữa ven đồi,
E ấp nghiêng mình chẳng dám trôi.
Gió đến ve về run chiếc lá,
Tình qua khẽ chạm khép vành môi.
Hương thầm ẩn khuất trong màu nhớ,
Dáng nhỏ nâng niu giữa cỏ rơi.
Chẳng khoe rực rỡ như bao kẻ,
Mà giữ cho đời một nét thôi.

Một Đóa Chân Tình

Chuyện xưa kể lại giữa chiều rơi,

Nàng thẹn duyên tình gượng tiếng cười.

Ép gả lương duyên không thuận ý,

Giữ tròn tiết hạnh chẳng buông lơi.

Mộ sâu nở rộ hoa mềm tím,

Lá khép khi ai chạm nhẹ người.

Trinh nữ ấy mang hồn thiếu nữ,

Ngàn năm còn vọng tiếng ru vời.

Hoa trinh nữ, loài hoa nhỏ bé giữa đời thường, mà chứa đựng một phẩm chất lớn lao: sự tự trọng, dịu dàng, và đầy nữ tính. E ấp đó, mà khiến người ta phải cúi đầu kính nể.