CHIẾC NÓN LÁ

Mẹ kể, ngày ấy mẹ còn là cô sinh viên năm hai ở Sài Gòn. Thành phố khi ấy vẫn còn mang trong mình vẻ dịu dàng, pha chút mộng mơ của thời  chiến. Mỗi buổi sáng, mẹ đội chiếc nón lá mỏng manh, đạp xe trên con đường Nguyễn Du rợp bóng me xanh, tà áo dài trắng bay theo gió. Chiếc nón không chỉ che nắng, che mưa, mà còn là người bạn thân thiết, chứng nhân cho một thời tuổi trẻ đẹp đến nao lòng.

Cha tôi khi ấy là một sĩ quan trẻ, dáng cao gầy, gương mặt rám nắng, ánh mắt sâu và ấm như nắng cuối chiều. Cha để ý mẹ từ lần đầu bắt gặp hình ảnh cô gái nghiêng nghiêng chiếc nón lá, đứng chờ đèn đỏ ở ngã tư đường. Mẹ bảo, lúc ấy tim mẹ đập nhanh lắm nhưng vẫn giả vờ nhìn đi chỗ khác, như chẳng hay biết gì. Ngày qua ngày, cha đều tìm cớ đi ngang con phố ấy, chỉ để được thấy mẹ một thoáng giữa dòng người xuôi ngược. Rồi từ những ánh nhìn lặng lẽ, cha mạnh dạn gửi đến mẹ vài tấm thiệp nhỏ, đôi bông hoa cúc họa mi giấu khéo trong giỏ xe, giản dị mà đầy thương.

Chiếc nón lá của mẹ vì thế trở thành biểu tượng của một mối tình lặng lẽ mà bền bỉ. Có hôm trời Sài Gòn bất chợt đổ cơn mưa, cha chạy vội đến che cho mẹ bằng chiếc áo khoác quân đội. Mưa tạt, nón ướt, mẹ khẽ mím môi cười, nụ cười mà cha bảo sau này khiến ông nhớ suốt cả đời. Khi ấy, giữa ồn ào xe cộ, giữa mùi đất ướt và tiếng mưa rơi, tình yêu của họ bắt đầu nảy nở, mộc mạc, trong trẻo như chính chiếc nón lá quê hương.

Nhưng để có được tình yêu ấy, cha phải vượt qua không ít rào cản. Bà ngoại phản đối vì sợ mẹ sẽ khổ khi lấy người lính quanh năm xa nhà. Bạn bè khuyên mẹ nên nghĩ lại. Thế mà mẹ vẫn giữ vững niềm tin như chiếc nón lá bền bỉ qua nắng mưa. Cha vẫn kiên trì, vẫn đến mỗi chiều tan học, vẫn lặng lẽ đứng chờ ở góc phố cũ, dù có những ngày chỉ được thấy mẹ thoáng qua trong dòng người hối hả.

Rồi đến một buổi chiều cuối thu, khi hoàng hôn nhuộm đỏ những tán me, cha đã tặng mẹ một bó hoa nhỏ và nói khẽ: “Anh chỉ mong được cùng em đi suốt đời, như chiếc nón lá này theo em qua bao mùa mưa nắng.” Mẹ kể, tim mẹ khi ấy bỗng thấy ấm đến lạ. Và từ đó, chiếc nón lá ấy, chiếc nón đã phai màu, sờn vành, được mẹ cất giữ đến tận bây giờ, như một phần ký ức của mối tình đầu, của tuổi thanh xuân và của những ngày Sài Gòn còn trong trẻo đến thế.

Sau ngày cưới, chiếc nón lá năm xưa vẫn theo mẹ về quê chồng, Biên Hòa. Nơi ấy có dòng sông Đồng Nai hiền hòa chảy qua, có những rặng me, rặng dừa nghiêng bóng soi mình trong nước. Căn nhà nhỏ bên bờ sông là tổ ấm đầu tiên của cha mẹ. Cha vẫn thường xa nhà vì công vụ, còn mẹ ở lại, vừa đi dạy học, vừa chăm nom vườn tược, và nuôi con thơ. Mỗi sáng, mẹ vẫn đội chiếc nón ấy đi qua con đường đất đỏ dẫn ra chợ, nón nghiêng che nắng, gió lùa qua tà áo dài trắng, khung cảnh bình dị mà thanh bình đến lạ.

Chiếc nón đã bạc màu, vành nón hơi sờn, nhưng với mẹ, đó không chỉ là vật che mưa nắng. Nó là chứng nhân của mối tình đầu, là hơi thở của tuổi xuân, là kỷ niệm của những ngày Sài Gòn mộng mơ bên cha. Có những chiều đứng bên bờ sông Biên Hòa, mẹ nhìn mây trôi mà nhớ về buổi chiều năm nào, dưới cơn mưa bất chợt, cha chạy đến che cho mẹ, còn mẹ cười hiền như nắng. Ký ức ấy theo mẹ suốt những năm tháng sau này, ngọt ngào, bền bỉ và đầy thương nhớ.

Có những đêm trăng sáng, mẹ ngồi bên hiên nhà, nhẹ nhàng vá lại vành nón đã sờn mép. Tay mẹ run, nhưng từng mũi kim vẫn đều đặn như nhịp tim. “Chiếc nón này như tình yêu của mẹ và cha tôi, có cũ, có sờn, nhưng chưa bao giờ rách nát,” mẹ nói. Rồi mẹ cười, ánh mắt hiền khô, như ánh trăng vỡ trên mặt sông.

Ngày cha trở về sau bao năm xa nhà, ông đứng lặng nhìn chiếc nón treo bên vách gỗ. Cha cầm lên, nhẹ nhàng vuốt ve, mắt chợt rưng rưng: “Em vẫn giữ à?”, mẹ chỉ khẽ đáp: “Giữ để nhớ rằng, có người từng thương em đến thế.”

Giờ đây, chiếc nón ấy đã yên theo cha mẹ tôi, cạnh những tấm ảnh đen trắng và vài lá thư tay ố vàng. Mỗi khi nhìn lại, mẹ kể cho tôi nghe, giọng chậm rãi và chan chứa yêu thương. Tôi nghe thấy trong đó không chỉ là chuyện tình của cha mẹ, mà còn là một phần hồn quê Biên Hòa, của sông nước, của nắng gió, của những người đã sống và yêu bằng cả trái tim.