30 Tháng 4, 1975 - Tháng Tư Qua Lời Mẹ Kể (4)

 Tác giả: Từ Thức

Tôi viết về ngày 30 tháng 4 năm 1975 – không phải để kể lại lịch sử, mà để lưu giữ những ký ức chưa bao giờ nguôi.

Với nhiều người, đó không chỉ là ngày kết thúc chiến tranh, mà là ngày mở ra những chia ly, mất mát, và hành trình tha hương chưa có hồi kết. Đây là những trang viết dành cho những ai còn mang trong tim một Tháng Tư không thể quên.

Tôi lớn lên giữa lòng thành phố, trong những ngày tháng Tư nắng đã bắt đầu gay gắt, nhưng lòng người đôi khi lại lặng đến kỳ lạ. Không ai bảo ai, nhưng hễ đến cuối tháng Tư, mẹ lại trầm lặng hơn thường ngày. Ánh mắt mẹ không nhìn xa, cũng không dõi gần – mà như đang nhìn vào một nơi nào đó trong lòng.

Rồi một ngày, tôi hỏi:

“Mẹ, 30 tháng 4 là ngày gì hả mẹ?”

Và mẹ, sau một thoáng lặng im, nhẹ nhàng trả lời:

“Là một ngày mà mẹ không bao giờ quên được, con à.”

Hồi ấy, mẹ còn trẻ.

Là một thiếu nữ Sài Gòn tuổi đôi mươi, có người yêu là sĩ quan, có bạn bè là giáo viên, sinh viên, những người mặc áo dài, ôm sách đi học trong một thành phố từng được gọi là Hòn ngọc Viễn Đông.

Mẹ kể rằng ngày 30 tháng 4 năm đó, trời cũng trong, nhưng lòng người thì hoảng loạn.

Xe tăng tiến vào Dinh Độc Lập.

Cờ thay màu.

Giọng phát thanh viên cất lên, báo hiệu một kỷ nguyên mới.

Người ta đổ ra đường – không phải ăn mừng, mà là chạy trốn, thu dọn, lo âu, và… hoang mang.

Những người lính tan hàng.

Những gia đình chia tay vội vã.

Có người lên máy bay rời đi sáng nay, chiều không còn ai hay sống chết.

Có những người mẹ chạy tìm con trong dòng người di tản, tiếng khóc, tiếng gọi, tiếng súng… lẫn vào nhau như một cơn ác mộng không hồi kết.

Mẹ không đi.

Mẹ ở lại, vì bà ngoại, vì ông ngoại đang bệnh.

Và vì người mẹ thương… đã đi, mà không kịp quay đầu.

Từ đó, mẹ sống trong một Sài Gòn khác – nơi ký ức bị gói lại, nơi tiếng nhạc cũ bị cấm đoán, nơi những bài thơ xưa phải giấu dưới đáy ngăn kéo.

Nơi mẹ phải học cách im lặng – như bao người khác, để sống sót, để đi qua.

Tôi lặng người khi nghe mẹ kể.

Tháng Tư – trong mắt tôi từng là tháng có kỳ nghỉ dài, là nắng đẹp và hoa loa kèn trắng. Nhưng trong mắt mẹ, đó là tháng khép lại tuổi trẻ, là tháng tiễn đưa một mối tình chưa kịp chín, là tháng đã lấy đi của mẹ… quá nhiều thứ.

Thỉnh thoảng, tôi thấy mẹ ngồi bên ban công, nhìn xa xăm khi ai đó bật bài “Sài Gòn đẹp lắm” qua giọng hát xưa cũ.

Mẹ không khóc, nhưng tôi biết – có những giọt nước mắt nằm sâu trong ký ức, chưa bao giờ khô.

Và tôi hiểu rằng, với mẹ – và rất nhiều người thuộc thế hệ đó – 30 tháng 4 không phải là một ngày để ăn mừng.

Đó là ngày để nhớ.

Nhớ về một thành phố từng rực rỡ, về những người đã ra đi, và về một thời thanh xuân bị cắt ngang bằng tiếng bom, tiếng đạn, và những lý tưởng chính trị không mang theo được tình người.

Bây giờ, mẹ đã già hơn xưa, nhưng tháng Tư vẫn khiến mẹ chậm lại.

Tôi không hỏi thêm nữa. Chỉ đôi khi, ngồi cạnh mẹ, rót cho mẹ tách trà nóng, và để gió tháng Tư thổi qua ban công – tôi nghe, rất khẽ, tiếng thở dài không thành lời…