30 Tháng 4, 1975 – Ngày Kinh Hoàng Cho Nhiều Người Đi Cùng Lịch Sử (1)

 Tác giả: Từ Thức

Tôi viết về ngày 30 tháng 4 năm 1975 – không phải để kể lại lịch sử, mà để lưu giữ những ký ức chưa bao giờ nguôi.
Với nhiều người, đó không chỉ là ngày kết thúc chiến tranh, mà là ngày mở ra những chia ly, mất mát, và hành trình tha hương chưa có hồi kết. Đây là những trang viết dành cho những ai còn mang trong tim một Tháng Tư không thể quên.

Có những ngày đi qua đời người mà mãi mãi để lại vết hằn sâu trong ký ức. 30 tháng 4 – đối với nhiều người, không chỉ là một ngày kết thúc chiến tranh, mà là ngày đánh dấu sự chia lìa, những cuộc ra đi trong nước mắt, và những trái tim bị xé đôi theo dòng chảy lịch sử.

Lịch sử luôn có hai mặt – hào hùng và bi thương. Mỗi khi tháng Tư trở mình, khi bằng lăng bắt đầu rụng tím góc phố, khi tiếng ve râm ran báo mùa thi, cũng là lúc lòng ai đó bắt đầu chộn rộn – nhớ về ngày ấy. Ngày mà cả một miền Nam bàng hoàng thức dậy trong đổi thay. Ngày mà không ít người phải lựa chọn giữa ở lại hay ra đi, giữa quá khứ và tương lai mù mịt, giữa thân phận và lý tưởng.

Đối với nhiều người sống tại miền Nam trước 1975, 30 tháng 4 không đơn giản là “giải phóng” hay “thống nhất”. Nó là cú rẽ định mệnh chia cắt cuộc đời họ ra làm hai nửa: trước và sau.

Có những người từng là trí thức, giáo sư, quân nhân, bác sĩ… trong phút chốc trở thành “ngụy”, là “tù cải tạo”, là “kẻ phản động” trong mắt của chế độ mới. Có người bị giam cầm nhiều năm trong các trại cải tạo, có người mất trắng tài sản, mất luôn cả chỗ đứng trong xã hội mà họ từng góp công gây dựng.

Và có những người, đã chọn con đường vượt biển. Họ gạt nước mắt, bỏ lại mồ mả tổ tiên, cha mẹ già yếu, vợ chồng con cái chia lìa… để tìm một điều gọi là “tự do”. Họ đi trong đêm tối, trên những con thuyền nhỏ mong manh giữa biển lớn, và có biết bao người không bao giờ cập được bến bờ.

Biển Đông ngày ấy – bao nhiêu người nằm lại?

Rừng sâu ngày ấy – bao nhiêu giấc mộng chết hoài trong câm lặng?

30 tháng 4 – trong ký ức của nhiều người tị nạn, là ngày mất nước, ngày “thành phố đổi tên”, ngày mất quê hương. Từ đó, họ sống lưu vong trên xứ người, dẫu có an toàn, đủ ăn, đủ mặc – nhưng lòng thì không ngày nào thôi hướng về quê cha đất tổ. Lá cờ vàng ba sọc đỏ – với họ – mãi là biểu tượng của một miền ký ức đau đáu không thể quên.

Cũng từ ngày ấy, nhiều gia đình tan vỡ. Có người chồng đi “học tập cải tạo” biền biệt mười mấy năm, vợ con ở nhà bơ vơ, lặng lẽ nuốt nước mắt mà sống. Có những đứa trẻ lớn lên không biết mặt cha, có những người đàn bà gồng mình gánh cả gia đình, trong ánh nhìn nghi kỵ của hàng xóm, chính quyền, xã hội.

Lịch sử – người ta vẫn thường nói – không thể thay đổi, nhưng có thể ghi nhận bằng lòng trung thực. Và 30 tháng 4 là một ngày như thế – một ngày không thể nói bằng một câu, không thể định nghĩa bằng một từ, và không thể xem nhẹ bằng vài trang sách sử.

Với thế hệ sau này – 30 tháng 4 có thể chỉ còn là một ngày nghỉ lễ. Nhưng với những người từng sống qua biến cố ấy, hoặc có cha ông từng gánh trên vai nỗi đau chia cắt, thì đó vẫn là một vết thương chưa lành. Một ngày mà họ sẽ im lặng, cúi đầu, thắp nén nhang cho những người nằm lại – không kịp nói một lời giã biệt với quê hương.

Và cũng chính vì vậy, có những người chọn im lặng vào ngày này. Không phải vì họ không nhớ, mà vì họ nhớ quá nhiều. Nhớ những tiếng súng cuối cùng, nhớ chiếc xe tăng tiến vào Dinh Độc Lập, nhớ ánh mắt hoang mang của người dân trên đường phố Sài Gòn, nhớ những giấc mơ tan vỡ ngay giữa ban ngày.

Tháng Tư – có thể với ai đó là mùa của hoa loa kèn, là mùa của những giấc mơ học trò. Nhưng với ai đã đi cùng lịch sử, tháng Tư là mùa buồn nhất trong năm.

Buồn không chỉ vì mất mát, mà vì những điều không bao giờ trở lại được nữa.

Có thể hôm nay, khi viết những dòng này, ai đó đang ngồi nơi đất khách, tay cầm ly cà phê buổi sáng, nhưng mắt thì nhìn xa xăm về phía bên kia Thái Bình Dương – nơi có một miền đất mang tên Quê Hương.