Tản mạn từ "BÀ XÃ"

 Người xưa gọi vợ là "bà xã" mà không phải là "bà huyện" hay "bà tỉnh" thực ra có lý do hết sức thú vị. Để lý giải điều này, ta phải quay ngược thời gian, lật lại từng trang sử của những câu chuyện gia đình từ ngàn xưa đến nay.

Trước hết, chữ "xã" trong từ "bà xã" không đơn thuần chỉ là một cấp hành chính, mà còn mang ý nghĩa gần gũi, thân thương. Ngày xưa, mỗi xã là một cộng đồng nhỏ bé, nơi mọi người sống quây quần như một đại gia đình. Và trong gia đình đó, ai là người quản lý chính? Không ai khác chính là vợ. Bà chính là người giữ ngọn lửa ấm áp trong tổ ấm, lo toan cơm nước, quán xuyến mọi việc từ trong nhà ra ngoài ngõ. Tóm lại, bà vợ chính là "xã trưởng" - người nắm quyền điều hành toàn bộ sinh hoạt trong nhà. Gọi là "bà xã" có lẽ vì thế!

Giả sử ngày xưa người ta gọi vợ là "bà huyện" thì nghe có vẻ quá... quan cách, xa cách. Mà nếu gọi là "bà tỉnh" thì càng xa vời hơn nữa, vì vợ mà ở "tỉnh" thì e là... khó giữ nhà. Còn nếu chẳng may gọi là "bà thành phố", thì chắc... gia đình sẽ bận bịu với các cuộc họp hành không hồi kết, chưa kể nỗi lo kẹt xe mỗi ngày! Thế nên, gọi vợ là "bà xã" vừa thân thương, vừa gần gũi mà lại đúng vai trò: Vợ là người cầm trịch trong nhà, từ chuyện nhỏ như con gà, cọng rau đến chuyện lớn như lễ lạt, giỗ chạp.

Ngẫm ra, đàn ông chúng ta có thể ra ngoài làm việc lớn, bàn chuyện đại sự, nhưng về nhà thì "quyền lực tối cao" vẫn nằm trong tay các bà xã. Đi làm thì tay vung kiếm, về nhà là phải khép nép "đầu đội trời, chân đạp đất mà mắt thì phải liếc xem bà xã đang... vui hay buồn". Thế mới nói, cái từ "bà xã" nghe đơn giản vậy thôi mà chứa đựng cả một triết lý sống hạnh phúc gia đình.

Có người bảo rằng: "Trong nhà, chồng là nóc nhà thì vợ chính là cột nhà." Nóc có thể cao, nhưng cột mà lung lay thì nóc đổ là cái chắc! Cho nên, các ông chồng chớ dại mà "huyênh hoang" quá mức, bởi "bà xã" tuy nhỏ bé nhưng là người giữ cái tổ ấm của mình luôn bền vững. Cứ nịnh vợ chút xíu, cười hiền lành chút xíu, khéo khéo "nằm vùng" dưới trướng bà xã thì đảm bảo cuộc đời lúc nào cũng yên ấm, ăn ngon ngủ kỹ, lâu lâu còn được thưởng thêm... một trận cười no nê vì những câu chuyện hóm hỉnh của "bà xã" nhà mình!

Gọi "bà xã" dễ thương ghê

Trong nhà quán xuyến, ngoài hè trông nom

Cơm canh, bếp lửa, sớm hôm

Cầm trịch mọi thứ... thì còn ai hơn?

Đi làm bàn chuyện lớn không

Về nhà thấp thỏm ngồi trông nét bà

Cười tươi thì được khen mà

Nhíu mày một chút, ôi là toang luôn.

"Chồng là nóc", rập theo khuôn

Nhưng mà "cột" đổ thì buồn lắm đây?

Bà xã nhỏ bé mà hay

Cầm trịch tổ ấm, đổi thay cả nhà.

Thôi thì liệu đó mấy cha

Nịnh bà chút xíu để mà sống yên

"Bà xã" vui, nhà có tiên

Chồng ngon cơm nóng, đêm thêm ngọt ngào!

Vậy nên, gọi vợ là "bà xã" vừa hợp lý, vừa đáng yêu, lại thể hiện sự trân trọng dành cho người giữ ngọn lửa yêu thương trong tổ ấm gia đình. Ai mà không muốn làm "xã viên" trong cái xã đầy ấm áp và hạnh phúc đó cơ chứ!